- Cam-drin ar-lein o chwaraewyr a sylwebyddion yn cael eu normaleiddio ac yn llifo i'r byd go iawn
- Rhai yn gwrthod cyfleoedd gwaith ac yn dod oddi ar y cyfryngau cymdeithasol
- Mae eraill yn ofni am ddiogelwch eu teuluoedd ac yn gaeth i'w cartrefi oherwydd bygythiadau
Mae cam-drin ar-lein yn cael effaith sylweddol ar allu pobl chwaraeon a sylwebyddion i wneud eu gwaith, byw eu bywydau a mynegi eu hunain, yn ôl ymchwil newydd a gyhoeddwyd gan Ofcom.
Fel rhan o waith Ofcom i weithredu Deddf Diogelwch Ar-lein y DU, bydd y rheoleiddiwr yn cynhyrchu Cod Ymarfer ar sut y gall rhai gwasanaethau ‘wedi’u categoreiddio’ gydymffurfio â dyletswyddau i gynnig offer sy’n helpu defnyddwyr i reoli’r cynnwys maen nhw’n ei weld.[1]
Cafodd y dyletswyddau grymuso defnyddwyr hyn, yn rhannol, e'u dylanwadu gan y cam-drin a'r casineb a brofwyd gan bobl yn llygad y cyhoedd, gan gynnwys gweithwyr proffesiynol chwaraeon. Ymunodd Ofcom â Kick It Out – y corff gwrth-wahaniaethu mewn chwaraeon – i glywed yn uniongyrchol gan bobl sy'n gweithio ym myd chwaraeon sydd wedi dioddef casineb a cham-drin ar-lein.[2]
Mae hyn yn rhan o raglen waith ehangach i ddeall yn well brofiad grwpiau ac unigolion sydd wedi cael eu heffeithio'n arbennig gan niwed ar-lein. Rydym wedi archwilio o'r blaen faint o gasineb a cham-drin y mae pêl-droedwyr yn eu hwynebu ar X (a elwid gynt yn Twitter), ac wedi ymchwilio i effaith casineb ar-lein a gyfeirir at aelodau'r cyhoedd yn gyffredinol.
I lawer sy'n gweithio ym myd chwaraeon, dyw presenoldeb ar-lein nid yn unig yn rhan angenrheidiol o'u swydd, ond mae'n hanfodol ar gyfer eu gyrfa. Gallant gysylltu â chefnogwyr, cadw i fyny â thrafodaethau, ac adeiladu proffil cyhoeddus a all arwain at gyfleoedd fel cytundebau nawdd. Ond gall hyn ddod am gost.
Ofn gadael eu cartrefi
Roedd y bobl chwaraeon a’r sylwebyddion a siaradwyd â nhw yn cydnabod anochelrwydd derbyn beirniadaeth fel ffigurau â phroffil cyhoeddus, ond dywedon nhw wrthym fod cam-drin ar-lein wedi dod yn fwy cyffredin, soffistigedig a normal, ac yn llifo i’w bywydau personol, gan effeithio ar eu teuluoedd a’u ffrindiau.
Dywedodd rhai eu bod bellach yn fwy gofalus ynglŷn â phryd roeddent yn mynd allan a hyd yn oed yn teimlo'r angen i gau eu hunain y tu mewn rhag ofn pwy y gallent ei gyfarfod y tu allan. Mae eraill wedi derbyn bygythiadau uniongyrchol i'w hunain neu aelodau o'u teulu.
Dywedodd un person wrthym, yn ddienw: “Roeddwn i’n ofnus iawn, iawn, wnes i ddim gadael fy nhŷ am wythnos oherwydd effaith cam-drin ar-lein. Ac yna mae’r cyfryngau’n ysgrifennu amdano ac yna mae’n dod yn deimlad gormodol o ofn bod cymaint o bobl yn dweud pethau mor ofnadwy amdanoch, heb i chi fod wedi gwneud dim mewn gwirionedd.”
Methu gwneud eu gwaith
Dywedodd pobl y siaradom â nhw fod casineb ar-lein yn effeithio ar eu gallu i wneud eu swyddi, yn dylanwadu ar ddewisiadau gyrfa ac yn cyfyngu ar yr hyn y maent yn teimlo y gallant ei ddweud ar-lein ac ar y sgrin. Mae rhai sylwebyddion posibl wedi dewis yn weithredol i beidio â gwneud cais am rolau ar y sgrin oherwydd ofn ynghylch cam-drin ar-lein posibl.
Dywedodd cyflwynwyr wrthym eu bod weithiau'n hunan-sensro i geisio osgoi gormod o gasineb a cham-drin ar-lein, tra bod pobl chwaraeon wedi dweud bod gan gasineb a cham-drin ar-lein y potensial i danseilio eu hyder, gan effeithio ar eu perfformiad.
Mae rhai wedi rhoi’r gorau i ddefnyddio cyfryngau cymdeithasol yn gyfan gwbl neu wedi lleihau eu presenoldeb ar-lein drwy beidio â phostio cynnwys yn weithredol, gan beryglu cyfleoedd gyrfa posibl.
Dyletswyddau diogelwch ar-lein newydd ar blatfformau
Mae rhywfaint o'r cam-drin ar-lein y mae pobl yn ei brofi yn anghyfreithlon o dan gyfraith y DU, megis rhai mathau o ymddygiad bygythiol, aflonyddu a thrais. Ym mis Mawrth, daeth dyletswyddau i rym o dan y Ddeddf Diogelwch Ar-lein sy'n golygu bod yn rhaid i lwyfannau asesu'r risg y gall defnyddwyr y DU ddod ar draws deunydd anghyfreithlon a defnyddio mesurau priodol i'w hamddiffyn rhagddo.[3]
Fodd bynnag, nid yw llawer o'r cam-drin y mae pobl yn ei brofi ar-lein yn anghyfreithlon o dan gyfreithiau'r DU. Maes o law, bydd rhai llwyfannau'n destun i ddyletswyddau ychwanegol o dan y Ddeddf, megis darparu nodweddion i ddefnyddwyr sy'n oedolion sy'n eu galluogi i leihau'r tebygolrwydd o ddod ar draws rhai mathau o gynnwys camdrinol a chas.
Dywedodd y bobl y siaradwyd â nhw sy'n gweithio ym myd chwaraeon eu bod eisiau i lwyfannau orfodi eu telerau gwasanaeth ac nad yw'r offer sydd ar gael heddiw, fel blocio neu fudo, yn mynd yn ddigon pell i helpu i'w hamddiffyn nhw a'u teuluoedd a'u ffrindiau rhag casineb a cham-drin ar-lein.
Dywedodd Jessica Zucker, Cyfarwyddwr Diogelwch Ar-lein Ofcom: “Mae cymaint o bobl sy’n gweithio ym myd chwaraeon yn dioddef cam-drin ffiaidd ar-lein. Mae hyn yn cael effaith ddinistriol arnyn nhw, eu bywoliaeth a’u teuluoedd, ac ni ddylai neb orfod ei ddioddef.
“Mae deddfau diogelwch ar-lein newydd y DU yn golygu bod yn rhaid i gwmnïau technoleg nawr ddechrau amddiffyn pobl ar eu gwefannau a'u apiau rhag mathau anghyfreithlon o gam-drin. A phan fydd yr holl reolau mewn grym yn llawn, bydd yn rhaid i rai o'r llwyfannau cyfryngau cymdeithasol mwyaf roi mwy o reolaeth i ddefnyddwyr dros yr hyn maen nhw'n ei weld ar-lein.
“Mae pobl sydd â phrofiad byw o niwed ar-lein wrth wraidd y rheolau rydyn ni'n eu gwneud a'r camau rydyn ni'n eu cymryd. Byddwn yn gwthio cwmnïau'n galed i wneud eu gwasanaethau'n fwy diogel trwy ddylunio, ac yn eu dwyn i gyfrif os na wnânt hynny.”
Dywedodd Sanjay Bhandari, Cadeirydd Kick It Out: “Mae effaith cam-drin ar-lein yn anochel, ac mae’r cynnydd mewn adroddiadau gwahaniaethu ar y cyfryngau cymdeithasol i Kick It Out y tymor diwethaf yn dangos ei fod yn gwaethygu. Dro ar ôl tro, mae chwaraewyr ac eraill ar draws y gamp yn dweud wrthym am yr effaith feddyliol y mae’r cam-drin hwn yn cael, ac rydym yn croesawu’r adroddiad newydd hwn, sy’n tynnu sylw at ba mor ddwfn yw’r effaith honno.
“Nid yw hyn yn ymwneud ag ychydig o sylwadau cas. Mae'n ymwneud â diwylliant o gam-drin sydd cael ei normaleiddio. Mae'n ymwneud ag ecosystem cyfryngau cymdeithasol sy'n aml yn galluogi ac yn ymhelaethu ar gam-drin. Ac mae'n ymwneud â dioddefwyr sy'n teimlo eu bod wedi'u carcharu gan y diwylliant cam-drin hwnnw.
“Mae’n hanfodol ein bod ni’n gweld cwmnïau cyfryngau cymdeithasol yn datblygu offer ystyrlon sy’n rhoi rheolaeth wirioneddol i ddefnyddwyr dros yr hyn maen nhw’n ei weld a’i brofi ar-lein. Gallan nhw wneud hynny nawr os ydyn nhw’n dewis. Ond os na, mae gan Ofcom rôl hollbwysig i’w chwarae wrth ddwyn llwyfannau i gyfrif drwy orfodaeth gryf a chyson.”
Wayne Barnes OBE: Profiad syfrdanol sydd wedi brifo fy nheulu
Mae Wayne Barnes OBE yn ddyfarnwr rygbi rhyngwladol Lloegr sydd wedi ymddeol.
Fel dyfarnwr rygbi rhyngwladol, doeddwn i ddim yn disgwyl bod yn boblogaidd bob amser. Derbyniais y byddai rhywfaint o feirniadaeth tuag ataf ar y cyfryngau cymdeithasol am fy mherfformiad, oherwydd mai gwaith dyfarnwr yw gwneud penderfyniadau mawr. Gallwn i ymdopi â hynny. Fel arfer, digwyddiad mewn gêm ryngwladol fawr fyddai sbardun y cam-drin ar-lein - ac yn enwedig os yw hyfforddwr wedi dweud rhywbeth a dorrodd drwodd i'r cyfryngau. Byddai cefnogwyr yn bachu ar y cyfle hwnnw a byddai postiadau fforwm yn dweud pethau fel "Dylai Wayne Barnes farw!", "Dylai Waynes Barnes gael ei grogi!" neu ddelweddau ohonof fel delw yn cael ei ymosod.
Ond yn y pen draw nid oedd yn ymwneud â'r effaith arnaf i - roeddwn i'n teimlo y gallwn i ei ddioddef. Yr hyn a wnaeth e'n waeth oedd yr effaith uniongyrchol dros amser ar fy nheulu. Doeddwn i ddim yn weithgar ar y cyfryngau cymdeithasol, ond roedd fy ngwraig, felly byddai hi'n darllen y postiadau amdanaf. Yna daeth hi'n destun y cam-drin, gyda phobl yn ei chysylltu'n bersonol trwy negeseuon uniongyrchol i'w chyfrifon cyfryngau cymdeithasol a'i chyfeiriad e-bost gwaith, neu drwy bostio ceisiadau ffrind ffug a sarhaus. Parhaodd y cam-drin am beth amser - iaith misogynistaidd wedi'i hanelu at fy ngwraig oherwydd ei chysylltiad â mi, gan gynnwys sylwadau fel "Ti'n f*cking ast! Ti'n butain! Dywed wrth dy ŵr ei fod yn sh*t" ac, ar adegau, bygythiadau o drais rhywiol.
Rwyf mewn sioc bod rhaid i fy ngwraig ddelio â hynny. Dydych chi ddim yn poeni am bobl yn eich cam-drin chi, ond rydych chi eisiau amddiffyn eich teulu.
Azeem Rafiq: Bu’n rhaid i ni newid y ffordd rydyn ni’n byw. Mae fel petai ni ddim mewn rheolaeth dros ein bywyd bellach.
Mae Azeem Rafiq yn gyn-gricedwr o Loegr a chwaraeodd yn broffesiynol i Glwb Criced Sir Efrog.
Roeddwn i’n chwarae criced sirol, felly roeddwn i wedi arfer ag ychydig bach o feirniadaeth, ond doedd dim byd wedi fy mharatoi ar gyfer maint a natur y cam-drin a gefais ar y cyfryngau cymdeithasol pan siaradais am yr hiliaeth a ddioddefais fel Mwslim Prydeinig yn chwarae i Glwb Criced Swydd Efrog. Roedd effaith y profiad hwn arnaf fel bod dynol ac ar fy iechyd meddwl wedi niweidio fy mywyd i’r fath raddau, dydw i ddim yn siŵr a fyddaf byth yn gallu ei fesur.
Byddai pobl yn postio ar y cyfryngau cymdeithasol fy mod i’n “Gair-P Budr”; y dylwn i “F*ck off yn ôl i Bacistan” a bod “Pob Mwslim yn fomwyr”. Ac yna roedd postiadau a oedd yn fy nghysylltu â straeon negyddol nad oes ganddyn nhw ddim i’w wneud â mi, dim ond oherwydd fy mod i’n Fwslim â chroen brown, fel y straeon yn newyddion yn y cyfnod am gangiau meithrin perthynas amhriodol yng Ngogledd Lloegr. Roeddwn i wedi fy syfrdanu, fel pe bai'r cam-drin yn dod ataf o bob cyfeiriad - a phan oedd pobl â'u dilynwyr mawr eu hunain ar-lein yn pentyrru i'm beirniadu, arweiniodd at dderbyn hyd yn oed mwy o bostiadau hiliol ac Islamoffobig.
Un o'r pethau allweddol a wnaeth yn waeth oedd y diferion cyson [o gam-drin] dros ddyddiau, wythnosau a misoedd. Dyna'r cyfan y gallwn feddwl amdano; roedd yn fy nharo'n gyson. A thros amser, mae hynny'n eich blino. Gadawodd y cam-drin fi'n teimlo'n anhygoel o baranoid, ar adegau, ac yn aml yn gwneud i mi gwestiynu fy iechyd meddwl. Roedd fy ngwraig yn ffonio fi yn dweud bod rhywun yn gwylio ein tŷ; a bod fy siop wedi cael ei ymosod arni. Rwyf hefyd wedi cael fy ngham-drin ar y stryd. Felly, rydym wedi dioddef effeithiau byd go iawn o'r hyn y mae pobl yn ei bostio ar-lein ac mae'n rhaid i mi newid y ffordd rydym [fel teulu] yn byw. Cyrhaeddodd y pwynt nad oeddem yn teimlo'n ddiogel yn y DU mwyach, felly gwneuthum y penderfyniad anodd i ailgartrefu gyda fy nheulu yn Dubai.
Ar y dechrau, wnes i ddim rhwystro unrhyw un oherwydd roeddwn i'n teimlo y byddai hynny'n ei gwneud hi edrych fel bod nhw'n ennill. Ond cyrhaeddodd y pwynt lle'r oedd rhaid i mi ddechrau ymgysylltu ag offer gyda chymorth cwmni trydydd parti. Yn fuan, darganfyddais fod yr offer yn cyfyngu ar fy ymgysylltiad â mannau ar-lein ar bob lefel, a wnaeth i mi boeni y gallwn fod yn torri fy hun i ffwrdd o ryngweithiadau a chyfleoedd cadarnhaol. Mae wedi fy ngadael mewn dau feddwl: Rwy'n credu ei bod yn dda bod gan bobl fynediad at offer, ond ni fyddant ar eu pen eu hunain yn atal pobl rhag postio camdriniaeth ar-lein.
Nodiadau i Olygyddion:
1. O dan y Ddeddf Diogelwch Ar-lein, bydd gan wasanaethau ‘wedi'u categoreiddio’, y disgwylir iddynt gynnwys rhai o’r cyfryngau cymdeithasol a’r gwasanaethau chwilio poblogaidd, gael rhwymedigaethau ychwanegol, megis rhoi mwy o offer i ddefnyddwyr reoli’r hyn maen nhw’n ei weld, sicrhau amddiffyniadau i gyhoeddwyr newyddion a chynnwys newyddiadurol, atal hysbysebu twyllodrus, cynhyrchu adroddiadau tryloywder, a chymhwyso eu telerau gwasanaeth yn gyson.
2. Gwnaethom gynnal saith cyfweliad unigol a naw trafodaeth grŵp gyda phobl chwaraeon, sylwebyddion ar y sgrin, a gweithwyr proffesiynol sy'n gweithio ym maes chwaraeon a darlledu. Fe'u recriwtiwyd drwy rwydwaith Kick It Out. Cynhaliwyd cyfweliadau o fis Awst i fis Tachwedd 2024.
3. Ar hyn o bryd mae Ofcom yn asesu cydymffurfiaeth llwyfannau â'r dyletswyddau newydd hyn, a bydd yn cymryd camau os na fyddant yn cydymffurfio â nhw. Mae gennym waith gorfodi ar y gweill mewn nifer o feysydd, ac rydym eisoes wedi lansio ymchwiliadau i lwyfannau unigol. Rydym yn disgwyl gwneud cyhoeddiadau gorfodi pellach yn y misoedd nesaf.
4. Astudiaethau achos – Wayne Barnes ac Azeem Rafiq (rhybudd cynnwys: mae'r rhain yn cynnwys iaith sarhaus a manylion am brofiadau pobl o gasineb a cham-drin ar-lein).